Konu Başlıkları

1. Din ve Toplum

Kurucu değerleri bakımından bir ortaçağ imparatorluğu olan Osmanlı Devleti’nde din belirleyici bir öneme sahiptir ve yönetim, hukuk, ekonomi, toplumsal yapı/toplumsal ilişkiler gibi birçok unsur meşruiyetini dinden alır. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu’nun söz konusu mahiyetini ve etnik ve dinsel bakımdan çok çeşitli kimlikleri uzun süre bir arada yaşatması gibi çağdaşı diğer devletlerden farkını ortaya koyacak çalışmalara ihtiyaç vardır.

Dinin, siyasetin yapılanması/uygulanması üzerindeki etkisi

Müslim-gayrimüslim ilişkileri

Devlet ve toplum

Müslim/gayrimüslimlerin dini hayatları

İhtidalar-irtidatlar

Muhalif hareketler

Vakıflar ve toplumsal yapıdaki yeri

2. Siyaset ve Hukuk

Siyaset, Osmanlı tarihinin en fazla ilgi gören alanlarından birisi olmakla birlikte, yönetim yapısı ve merkez-taşra teşkilatına dair modern tarih yaklaşımlarına uygun yeni çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. Bununla beraber Osmanlı idari örgütlenmesi ve toplumsal ilişkiler başta olmak üzere, birçok meselenin anlaşılması için Osmanlı hukuk sisteminin teori ve pratiğinin de araştırılması önemlidir. Bu çerçevede, siyaset ve hukuk alanlarına dair özgün çalışmaların yapılması Osmanlı araştırmalarına ciddi katkılar sağlayacaktır.

Yönetim

İdari ve bürokratik yapı

Hukuk düşüncesi ve uygulamaları

Klasik-modern dönemdeki hukuki ve siyasi değişimler

3. Ekonomi

Osmanlı Devleti, siyasal gelişimine paralel bir “İmparatorluk ekonomisi” oluşturmuştur. Bu ekonominin dayandığı tarım ve ticaret gibi temel sektörlerin yanı sıra, para ve kredi ilişkileri gibi henüz yeterince irdelenmemiş alanların da ele alınması gerekmektedir. Söz konusu ekonomik yapının işleyişinin ortaya konulması, Osmanlı medeniyetinin bütüncül ve sıhhatli bir şekilde kavranmasına büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.

Üretim-tüketim ilişkileri

Mali-finansal yapı

Ticari yapının işleyişi

Uluslararası ticaret

Madencilik

4. Ordu ve Savaş

Kuruluşundan itibaren devrin en güçlü ordularından biri olan Osmanlı ordusu, imparatorluk yapısının da merkezinde yer almaktaydı. Bu sebeple ordu, devlet yapısındaki mevcut durumun muhafaza edilmesinde veya dönüşümünde belirleyici olmuştu.

Ordu, dolayısıyla da savaş, Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik, siyasi, askeri ve toplumsal yapısını yakından ilgilendiren bir alandır. Son yıllara kadar sadece siyasi yanıyla incelenen bu konunun ekonomik, teknolojik, lojistik, toplumsal, psiko-sosyal vs. boyutlarıyla incelenmesi beklenmektedir.

Ordu teşkilatı

Sefer organizasyonu

Savaş sanayi

Savaş-ekonomi ilişkisi

Osmanlı donanması

5. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi

Osmanlıların uluslararası ilişkileri göz önüne alındığında, konunun zengin bir malzeme birikimine sahip olduğu görülür. Bu bağlamda, Osmanlı İmparatorluğu’nun uluslararası ilişkileri ve bunların yönetilme vasıtası olan diplomasi gelenekleriyle alakalı çalışmaların alana önemli katkılar yapması beklenmektedir.

Dış politika

Ahitnameler ve antlaşmalar

Elçilikler

Güvenlik ve istihbarat

6. Kültür ve Sanat

Osmanlı dönemi kültür ve sanat etkinlikleri müşterek bir medeniyet oluşumunun göstergeleri olarak algılanabileceği gibi, döneminin dünyaya ve varlığa bakışının aynası niteliğini de taşımaktadır. Bu bağlamda mimari, müzik, edebiyat, minyatür/resim, yazı sanatı, mutfak kültürü, giyim-kuşam gibi pek çok alanda Osmanlı estetik anlayış ve duyarlılığını yansıtan özgün çalışmalar beklenmektedir.

Mimari

Müzik

Spor

Edebiyat

Folklor

Geleneksel ve modern sanatlar

7. Bilim, Teknoloji ve Düşünce

Bilim, teknoloji ve düşünce, Osmanlı medeniyeti çalışmalarında en çok ihmal edilen alanlar arasında yer almaktadır. Bu bağlamda Osmanlıların devraldığı düşünsel, bilimsel ve teknolojik miras ve bu mirasa yönelik katkılarının incelenmesi; Osmanlı düşünce yapısının tarihsel seyrinin ve diğer kültürlerle etkileşiminin araştırılması, Batı bilim ve teknolojisinin transferi ve bunun sonuçlarının değerlendirilmesi beklenmektedir.

Felsefe, kelam ve tasavvuf düşüncesi

Fen bilimleri

Tıp bilimleri

Teknoloji üretimi (endüstriyel, askeri vs.)

Kültürel/entelektüel etkileşimler

8. Eğitim

Osmanlı İmparatorluğu, hem toplumun ortak değerler etrafında toplanmasını sağlama hem de devlet kademelerinin ihtiyacını karşılamayla ilgili hedefini eğitim yoluyla gerçekleştirmiştir. Bu bağlamda, klasik dönemde kurulmuş olan Enderun, medreseler, sıbyan mektepleri ve teknik eğitime yönelik resmi kurumların teşkilat yapısı ve eğitim programları; tekke, esnaf örgütlenmeleri gibi kurumların eğitime katkıları; modern eğitim kurumlarının ortaya çıkışıyla eğitimde yaşanan köklü değişiklikler önemli araştırma konularını oluşturmaktadır.

Klasik-modern eğitim kurum ve organizasyonları

Teknik eğitim

Klasik ve modern dönemde hoca-öğrenci haraketliliği

Eğitim düzenlemeleri

9. Sağlık

Osmanlı sağlık tarihi, nispeten iyi incelenmiş bir alan olmakla beraber hâlâ cevaplanmamış pek çok soru içermektedir.  Bu bağlamda, klasik ve modern dönemlerdeki sağlık algısının; teşkilat yapısının, devletin sağlık sorunlarına yönelik yaklaşımlarının ve oluşturduğu sağlık politikasının; modern tıbbın Osmanlıya girişiyle sağlık alanında yaşanan değişimlerin ortaya konulması beklenmektedir.

Sağlık algısı

Sağlık teşkilatı

Sağlık politikaları

Halk tıbbı

Hastalıklar